Η προέλευση του ονόματος

 

        Από τα ιστορικά δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα, ο Πυργετός είναι πολύ παλιός οικισμός.Tον βρίσκουμε πρώτη φορά στα βυζαντινά χρόνια με το όνομα «Πυργητός», όνομα το οποίο προφέρεται έτσι μέχρι τις μέρες μας από ηλικιωμένους πυργετιανούς και προφανώς αυτό ήταν και το σωστό· μετά την απελευθέρωση το 1881, επικράτησε επισήμως το «Πυργετός», ίσως, γιατί ήταν πιο εύηχο στους γραφειοκρατικούς κύκλους της ελληνικής διοίκησης. Άλλωστε, σπάνια ακόμα και σήμερα θα ακούσει κάποιος τους κατοίκους του Πυργετού να αυτοαποκαλούνται Πυργετιανοί, αλλά μόνο με το ορθότερο Πυργητιανοί.

        Την πρώτη αναφορά στον οικισμό τη βρίσκουμε στα βυζαντινά χρόνια στα 1336, σε χρυσόβουλο του Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου, με το όνομα Πυργητός.

        Σε πηγές της Τουρκοκρατίας, μνημονεύεται ως Πυργηντή, Πυργιτός, Πυργητός, Περγιτός, Πυργετός, Περγητό Τρικάλου.

        Το όνομα μπορεί να είναι συνθέτη λέξη και να προέρχεται από τις λέξεις πύργος και ήτο (=ήταν), ενδεχομένως να υπήρχε ένας πύργος στην περιοχή (κάτι που πλανάται και σε παλιότερες προφορικές παραδόσεις) ή καστρομονάστηρο ή το πιο πιθανό ένα αρχοντικό ή κονάκι.

         Καθόλου απίθανο το «Πυργετός» να έλκει την προέλευση του εκ του «Πυργωτός». Η κατάληξη (-ωτός) δηλώνει και χαρακτηρίζει κτηριακό σχήμα ή τον φυσικά οχυρό χώρο και όντως υπήρχε ένας λόφος περίπου στο μέγεθος τούμπας/μαγούλας στο κέντρο του Πυργετού, ανάμεσα στην πλατεία και στη σημερινή εκκλησία - ισοπεδώθηκε τη δεκαετία του 1950 από μια μπουλντόζα του δήμου ή της ΜΟΜΑ - όπου ενδεχομένως είχε κάποια όχι και τόσο αξιόλογη τεχνητή οχύρωση γιατί κάποια ερείπια θα είχαν διασωθεί τουλάχιστον ως τις αρχές του 20ού αιώνα και το γεγονός θα είχε επιβιώσει στη συλλογική ιστορική μνήμη.

        Ενδιαφέρον έχει η άποψη του καθηγητή Κώστα Μπαρούτα,* σημερινού κατοίκου του συνοικισμού, του οποίου ζητήθηκε η γνώμη επί του θέματος της προέλευσης της ονοματοδοσίας του  συνοικισμού, πως το όνομα ίσως είναι προελληνικό όπως και άλλα τα οποία τελειώνουν σε –ητός (-ηττός).

       Από την άλλη πλευρά, σε σιγίλλιο του πατριάρχη Αντωνίου Δ΄ το 1393 γίνεται μνεία του «ποταμού του λεγόμενου «Πυργητού», που δίνει την αφορμή να εικάσουμε ότι το ποτάμι - ο σημερινός Αγιαμονιώτης - έφερε πρώτο το όνομα Πυργητός δίνοντας την ονομασία και στον οικισμό και σ’ένα μετόχι της Μονή των Μεγάλων Πυλών του Αγίου Δημητρίου που υπήρχε σύμφωνα με μαρτυρίες στη σημερινή τοποθεσία Αμπελόκηποι, δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές περίπου και πάνω από το σημερινό γήπεδο του Πυργετού. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι είναι δυνατόν και ο οικισμός να  έδωσε στον ποταμό το όνομα, κάτι σύνηθες εκείνη την εποχή.

      Η τελευταία αυτή αναφορά καθώς και ο εντοπισμός νεολιθικού οικισμού στα δυτικά του συνοικισμού προ πολλών ετών από τους αρχαιολόγους ίσως ενισχύουν την άποψη ότι πιθανόν να πρόκειται για προελληνικό τοπωνύμιο ή υδρωνύμιο.

 

Σημειώσεις-Επεξηγήσεις:

 

*Ο Κώστας Μπαρούτας είναι διδάκτωρ αισθητικής, ιστορικός τέχνης. Σπούδασε στο πανεπιστήμιο Αθηνών, στη Γαλλία, όπου έκαμε το διδακτορικό του, και στη Γερμανία. Έζησε έντεκα χρόνια σε διάφορες χώρες. Ερεύνησε πολλά αρχεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό και συνέγραψε βιβλία, μελέτες, δοκίμια και άρθρα.