Δημοτικά τραγούδιαΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡAΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΠΥΡΓΕΤΟΥ
-ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΕΤΟ
(ΤΑΧΤΑΡΙΣΜΑ)
-ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Τραγούδια του γάμου:
*Mε το παρακάτω τραγούδι συνόδευαν τη νύφη με το σόϊ της από το σπίτι στην εκκλησία για την τελετή του γάμου:
Άσπρη, κατάσπρη πέρδικα
είχαν στη γειτονιά μου,
ήρθε ξένος και την άρπαξε,
κι ασχήμαινε η γειτονιά,
και μόρφαινε η ξένη.
Γαμπρέ μ’, τη κόρη που σου δώσαμε,
να μη μας τη μαλώσεις,
σα γλάστρα του βασιλικού
να μας τη καμαρώσεις.
Εκκλησίτσα φουντωτή και καμαρωτή,
πως εδέχθης τα κηριά,
να δεχθείς κι αυτή τη νιά,
είναι νιά και ντρέπεται,
είναι νιός και χαίρεται.
--------------
Παραλλαγή του ανώτερου τραγουδιού.
**Όταν τα δύο σόϊα κατευθύνονταν προς την εκκλησία, όπου θα γινόταν τα στέφανα, το σόϊ της νύφης έλεγε το εξής τραγούδι:
Άσπρη κάτασπρη πέρδικα
είχα στη γειτονιά μου,
ήρθε ξένος παντάξενος,
ήρθε και μα της πήρε˙
κι ασχήμηναν τα σπίτια μας
και μόρφιναν τα ξένα.
Γαμπρέ, τη νύφη που σου δίνουμε,
να μην μας την μαλώσεις,
σαν γλάστρα, σαν βασιλικό
να μας την καμαρώσεις.
Είναι μικρή κι ανήλικη
δεν ξέρει από σπίτι,
δεν ξέρει ρόκα κι αργαλιό,
δεν ξέρει και τσικρίκι,
να φτιάξει ζώνη το γαμπρό
ποδιά την πεθερά της.
--------------
**Όταν ο γαμπρός με τους καλεσμένους του πήγαινε από το σπίτι της νύφης για να την πάρουν, να πάνε στην εκκλησία, όπου θα γινόταν τα στέφανα, το σόϊ της νύφης έλεγε το εξής τραγούδι:
Έβγα μάνα να δεις τον ήλιο,
ήρθε η ώρα για να φύγω,
έβγα μάνα να δεις το φεγγάρι,
ήρθε ο νιος για να με πάρει,
έβγα πεθερά στη σκάλα,
με το μέλι, με το γάλα˙
ρίξε νύφη την κουλούρα,
ρίξε πεθερά το ρύζι,
ζέψε νύφη, δεν παιζεύω
πώς νάρθω που θέλω τάμα
τάμα από τον πεθερό μου.
*Τραγούδια ιστορικού περιεχομένου :
Ο Ζήντρος κάνει τη χαρά,
χαρά στον ανεψιό του,
και κάλεσε τα ενιά χωριά,
τα δέκα βιλαέτια.
Το Λάπα δεν εκάλεσε
το δόλιο ψυχογιό του.
Όλοι πηγαίνουν πέσχισμα
κριάρια σουφλισμένα
κι ο Λάπας πάει πέσχισμα
αλάφι στολισμένο.
Κι απ’ το φλουρί δεν φαίνονταν
κι απ’ το μαργαριτάρι.
--------------
Μικρός Γιώργη μ’ στα γράμματα,
μικρός στα πινακίδια
και τώρα στα γεράματα
αρματωλός και κλέφτης.
Όλα τα κάστρα πάτησες
κι όλα τα μοναστήρια
και του Βαρλάμου το κελλί
δε μπόρεσες να πατήσεις,
τριγύρω-γύρω έφερνες,
κατέβα βρε ηγούμενε,
να μας ξομολογήσεις,
γιατ’ έχω έναν άρρωστο
να τον ξομολογήσεις.
--------------
Του Κίτσου η μάννα κάθονταν,
στην άκρη στο ποτάμι,
με το ποτάμι μάλωνε
και το πετροβολούσε.
– Ποτάμι για λιγόστεψε
και στρίψε λίγο πίσω,
για να περάσω αντίπερα,
στα κλέφτικα λημέρια,
πόχουν οι κλέφτες σύναξη
κι όλοι οι καπεταναίοι,
για να βρω το γιόκα μου,
τον πολυαγαπημένο.
--------------
*Τραγούδια της αγάπης κι του ερωτά :
Μια μερακλίτσα νιόπαντρη
Θεέ μου, για πιάσε μια βροχή,
τρεις μέρες και τρεις νύχτες,
για να σαπίσουν τα λουριά
να πέσουν τα κουδούνια,
να χάσει ο νιός τα πρόβατα,
να ρθει στην αγκαλιά μου.
--------------
Απόψε μαυρομάτα μου σε σένα θέλ’ να μείνω.
– Αν μείνες ξένε, έμεινε όξω θέλ’ να σε στρώσω.
– Όξω βροχή και βρέχομαι χιονίζει και μαργώνω.
– Κι αν μαργώσεις ξένε μου,μέσα θέλ’ να σε πάρω,
έχω κρεββάτι έτοιμο και τη φωτιά αναμμένη.
--------------
*Τραγούδια κοινωνικού περιεχομένου : Χαντζίνα μ’ δε στολίζεσαι,
να στολιστείς, ν’ αλλάξεις,
να βάλεις τα χρυσά φλουριά,
τα μαργαριταρένια.
Το τι καλό έχω γω
να στολιστώ, ν’ αλλάξω
μένα Χαντζής απέθανε,
μέσα στο χαντζηλίκι
κι έναν γιο που μι χάρησε ο Θεός
κι αυτός είν’ τερμπεντέρης.
--------------
Σήκω Δημήτρη μ’ κι άλλαξε,
βάλε τα χρυσά, χρυσά σου Δημητράκη μ’,
να πάμ’ απάν’ Δημήτρη μ’, στ’ Άγραφα,
ψηλά στο Καρπενήσι.
Να φάμε αρνιά Δημήτρη μ’, τρυφερά,
και τα παχιά κατσίκια.
--------------
Πώς τόπαθες μαρ’ ορφανή,
πώς τόπαθες καημένη,
το νιό δε δώσεις φίλημα
ουδέ και μαύρα μάτια.
Κι ο νιός μας ξενιτεύτηκε
πάεισε μακριά στα ξένα.
Κι η νύφη πήγε στο γιαλό
με τα μαλλιά της ξέπλεγα,
τα χέρια σταυρωμένα.
Ψιλή φωνούλα έβγαζε,
όσο κι αν ημπορούσε:
Καπετάνιε κι αδελφέ,
και φίλε του πατρός μου,
αυτό το νιό που πήρατε,
να μην τον εχαλάστε.
--------------
Καλώς ανταμωθήκαμε,
ημείς οι ντερντελίδες
να κλάψουμε τα ντέρτια μας
και τα παράπονά μας,
ετούτον τον χρόνο τον καλόν,
τον άλλον ποιος τον ξέρει
για ζούμε, για πεθαίνουμε
για σ’ άλλον κόσμον πάμε.
*Τραγούδι που λέγονταν σε ετοιμοθάνατο:
Γιώργη μ’, άνοιξαν τα κλαριά και κλείσαν τα μονοπάτια.
Γιώργη μ’, ήρθαν οι φίλοι σου,
οι φιλομπρατινοί σου.
Σαν ήρθαν, καλώς ήρθανε,
καλώς να τους δεχθήτε.
Γιώργη μ’, γυρεύουν τ’ άρματα,
τα φλουροκαπνισμένα.
Σαν τα γυρεύουν, δώστε τα.
Γιώργη μ’, γυρεύουν τ’ άλογο
με τη χρυσή τη σέλα.
Σαν το γυρεύουν, δώστε το.
Γιώργη μ’, γυρεύουν τη Γιώργαινα.
Αυτή δεν τους τη δίνω.
--------------
*Μοιρολόγια
Βουλιώμαι μια, βουλιώμαι δυο, βουλιώμαι τρεις και πέντε,
βουλιώμαι να ξενιτευτώ, πολύ μακριά στα ξένα.
Όσα βουνά κι αν πέρναγα, όλα τα παραγγέλλω:
Βουνά μ’, να μη χιονίσετε, κάμποι μην παχνηστείτε,
όσο να πάω και να ρθώ και πίσω να γυρίσω.
Βρίσκω τα χιόνια στα βουνά, τα κρούσταλλα στους κάμπους
και πίσω γύρισα στα μέρη μου
στα ξένα φτιάχνω ξένες αδελφές, τις ξένες παραμάνες.
--------------
Δένδρο είχα στην αυλή, κυπαρίσι στον οντά μου,
το είχαν ίσκιο και κουμπούσα, νταϊάκι και νταϊαντούσα,
τράβηξε βοριάς κι αέρας και πέσαν τα φύλλα όλα
και το ξερρίζωσε απ’ τη ρίζα,
που να πάω ν’ ακουμπήσω και νταϊάκι να νταϊντήσω.
Κίνησαν τα καράβια τα Ζαγοριανά, κίνησε και ο καλός μου
να πάει στη ξενιτειά.
Ουδέ γράμμα μου στέλνει, ούτ’ επιλογή,
μου στέλν’ ένα μαντήλι, μαυρομάντηλο,
στην άκρη απ’ το μαντήλι έχει επιλογή:
«Θέλεις κόρη μ’ παντρέψου, θέλεις καλόγρια γίνε,
εδώ στα ξένα πούμαι και στα μακρινά,
όταν κινάω νάρθω με πιάνουν χιόνια και βροχές,
γυρίζω πίσω τι να δω, ήλιος και ξαστεριά.
--------------
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΕΤΟ(ΤΑΧΤΑΡΙΣΜΑ)
*** Τα παιδιά θέλουν χορό
Τα πιδιά θέλουν χουρό,
τα βιουλιά δεν είν’ τα δω,
είν’ τα κάτ’ στουν Πυργιτό,
ποιος πηγαίνει να τα φέρει,
δυό χρυσά φλουριά στο χέρι.
--------------
**** Μπεζέρισα, μαρ’ μάνα
Μπεζέρισα, μαρ’ μάνα, μαντίλια να κεντώ
και θα τα παρατήσω να πάω να παντρευτώ.
Κάτσε, κόρη μου, κάτσε και τούτην τη χρονιά,
να μάσουμε σιτάρια, βαμβάκια και κρασιά
κι αύριο θα σε παντρέψω μέσα στον Πυργετό,
το Φάνη θα σε δώσω, που ‘ναι καλό παιδί.
Τον Φάνη δεν τον θέλω, που ‘ναι καλό παιδί,
θα πάρω τον Κωστάκη κι ας μπω στη φυλακή.
--------------
ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
*ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΠΥΡΓΕΤΟΥ Από τον Βαγγέλη Μπουλογεώργο ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ τόμος 9 – 10,εκδ. 1981
**ΤΟ ΑΡΡΑΒΩΝΙΑΣΜΑ ΚΑΙ ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΑΜΟ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΕΤΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Από τον Κώστα Νταούλα
***Θ.Α. Νημάς, Πλάτανος Τρικάλων
****Θ.Α. Νημάς, Πιαλεία Τρικάλων
|
