Η Πλινθοκτιστη δόμησηΣτο θεσσαλικό κάμπο όπου το χώμα αφθονούσε η δόμηση με πλίνθους ήταν μονόδρομος. Τα σπίτια τα κατασκεύαζαν έμπειροι μαστόροι. Αυτοί περιόδευαν από τόπο σε τόπο, ενώ αυτός που ήθελε να αποκτήσει σπίτι , είχε την υποχρέωση να τους προσφέρει τροφή και στέγη για όσο διάστημα διαρκούσαν οι εργασίες. Το συνεργείο αποτελούσαν 4-5 άτομα ο πρωτομάστορας ασχολούνταν με τις γωνίες και την εξωτερική παρειά της τοιχοποίας, ο δεύτερος μάστορας με το υπόλοιπο τμήμα της τοιχοποίας, ενώ οι βοηθητικοί ανακάτευαν τη λάσπη, έκοβαν πλιθιά και τα μετέφεραν. Κάθε τόπος είχε ένα σημείο απ' όπου μάζευαν χώμα για τα πλιθιά των σπιτιών του, το λεγόμενο κεραμαργειό (τοποθεσία με το όνομα κεραμαργειά υπάρχει στο Πυργετό όπου μάλλον ήταν και ο τόπος παραγωγής πλίνθων ). Το χώμα αυτό το ανακάτευαν με νερό, προσέθεταν άχυρο και το έβαζαν σε ξύλινα καλούπια .Τα πλιθιά τα άφηναν στον ήλιο για να ξεραθούν και στη συνέχεια κατασκεύαζαν την τοιχοποιία, χρησιμοποιώντας για κονίαμα τον ίδιο τύπο χώματος χωρίς άχυρο αυτή τη φορά. Επίχρισμα αρχικά δεν υπήρχε ή χρησιμοποιούνταν λάσπη (χώμα χωρίς άχυρο). Ενδιάμεσα στα τοιχώματα καθώς και πάνω από τα ανοίγματα (πόρτες, παράθυρα) χρησιμοποιούνταν ξύλα τα λεγόμενα πρέκια και σινάζια. Στις διώροφες κατοικίες τα δάπεδα στους ορόφους ήταν από ξύλο στον κάτω όροφο (ισόγειο) και στις μονώροφες κατοικίες τα δάπεδα ήταν χωμάτινα και τα παλάμιζαν συχνά με λάσπη από μπατζόχωμα για την δημιουργία κρούστας . Κοινό χαρακτηριστικό τον κατοικιών ήταν ότι τοποθετούνταν αυστηρά στραμμένα κυρίως προς το νότο ή αν δεν γινόταν διαφορετικά προς την ανατολή.Τα ανοίγματα μικρά, ήταν σχεδόν όλα προς το νότο. Οι όγκοι ήταν απλοί, για λόγους ευκολίας αλλά και στατικής επάρκειας (ιδανικό σχήμα ήταν το ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο). Οι αχυρώνες και οι αποθήκες ήταν και αυτοί πλινθόκτιστα κτήρια όπου έμεναν τα οικόσιτα ζώα και φυλάσσονταν οι ζωοτροφές. Στις κατοικίες οι στέγες χωρίζονταν με τον κατοικίσιμο χώρο από ένα οριζόντια διάφραγμα από καλάμια και λάσπη για κονίαμα και σοβά τις λεγόμενες καλαμωτές τα ίδια διαφράγματα χρησιμοποιούνταν πολλές φορές και για τον κάθετο εσωτερικό χωρισμό του κτηρίου. Όσον αφορά το θέμα της στατικής αντοχής, τα κτήρια από μαρτυρίες που έχουν διασωθεί φαίνεται ότι είχαν συμπεριφερθεί καλά σε σεισμούς και στην έκθεση για χρόνια στις καιρικές συνθήκες. Στις μονώροφες κατοικίες σημαντικό ρόλο έπαιζε ο ημιυπαιθρίος χώρος ο καλουμενος και αστρέχα (χαγιάτι ή προστώο). Το προστώο (χαγιάτι) κατασκευάζονταν με απλή επέκταση της στέγης της οικίας προς τα κάτω, αποτελούσε χώρο κατά πολύ χρήσιμο για τις ανάγκες της αγροτικής ζωής. Ο σκεπαστός αυτός εξώστης που αποτελούσε προέκταση του εσωτερικού χώρου. Σπάνιες φορές,στην απλούστερη μορφή του ήταν επιμήκης χώρος που προεξείχε ένα μέτρο από την πορεία του τοίχου, στηριζόμενο σε λοξές ξύλινες αντηρίδες. Το ύψος του ισογείου πολλές φορές, ήταν τόσο μικρό που το χαγιάτι απείχε από το έδαφος 1,50 μ περίπου. Η λειτουργία του ημιυπαιθρίου αυτού χώρου (χαγιατιού) ήταν βασική για τη ζωή των κατοίκων της υπαίθρου. Στο χαγιάτι ζούσαν, μαγείρευαν, εργάζονταν, μεγάλωναν τα παιδιά και περνούσαν τα τελευταία χρόνια της ζωής τους οι γέροι της οικογένειας, οι γυναίκες στήναν τον αργαλειό, απλώναν τη μπουγάδα, απλώναν και ξαίναν τα μαλλιά, ξηραίναν το καλαμπόκι, τα κρεμμύδια και άλλους καρπούς, εκεί συνήθως κτιζόταν και ο φούρνος του σπιτιού, προστάτευε την είσοδο του σπιτιού από τη βροχή και παρείχε ευάερο και προφυλαγμένο τόπο διαμονής για την οικογένεια, κατά τους θερινούς μήνας όπου αυτή γευμάτιζε ,δειπνούσε και κοιμόταν. Από τα τελη του 19ου αιώνα και αρχες του 20ου υπάρξε η τάση να κλείνεται αυτός ο χώρος και να ενσωματώνεται με την υπόλοιπη οικία ετσι σε μερικά μέρη επικράτησε χαγιάτι να λέγεται και ο χώρος αμέσως μετά την είσοδο στο σπίτι. Οι οικίες χωρίζονταν σε δυο κατηγορίες : α) στενομέτωπες (δηλ. οι έχοντες μικρού μήκους πρόσοψη) β) πλατυμέτωπες (δηλ. οι έχοντες μεγάλου μήκους πρόσοψη) Η επαύξηση του χώρου στις οικίες και των δύο τύπων γίνοταν κατά δύο διευθύνσεις: α) κατ’ επέκταση του κορυφαίου ξύλου της στέγης και β) κατά την διεύθυνση των πλευρών του αετώματος αυτής. Στη πρώτη περίπτωση στις οικίες στενομέτωπου μορφής σχηματίζονταν δύο επάλληλα σε βάθος δωμάτια, του προστώου διατηρουμένου επί της προσόψεως ανοικτού ή και φρασσόμενου στα πλαγία στη τελευταία αυτή περιπτώση προσθέτονταν ενίοτε νέο προστώο, ανοικτό στη προσόψη. Στη δεύτερη περίπτωση στις οικίες πλατυμέτωπου μορφής σχηματίζονταν δύο ή περισσότερα δωμάτια επί της οριζοντίου γραμμής και δημιουργούσαν την λεγομένη σύρτη ή σύρτα ,στενόμακρο οικοδόμημα όπου η προσθήκη αλλεπάλληλων δωματίων έδινε μια ιδιαιτέρα πρακτική λύση στην εξοικονόμηση οικοδομικών υλικών αλλά και στέγασης νέων μελών των πατριαρχικών τότε οικογένειων.
ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
|
